نقش کارتون در فرهنگ اجتماعی اهمیت زیادی دارد. انیمیشن و کاریکاتور به عنوان ابزار آموزشی و ارائه فرهنگ است. کودکان از یک سالگی به تماشای کارتون علاقه مند می شوند. کارتون وسیله ای قدرتمند است که در آن الگوها، نگرش ها، ارزش ها، موانع و داده های فکری و عاطفی که چارچوب زندگی هر فرد را تشکیل می دهد، به نمایش گذاشته می شوند. کارتون به رشد آموزشی کودکان کمک می کند و مسائل بین فردی مانند روابط خانوادگی، دوستی، ارتباطات و بازی کردن را نیز فرا می گیرند.


تأثیر کارتون بر رشد کودک

دانشمندان بر این واقعیت اتفاق نظر دارند که کارتون ها تأثیر مثبت یا منفی بر کودکان دارند.

تأثیر مثبت: در میان تأثیرات مثبت، کارتون نقش کمکی برای آموزش کودکان دارد که شامل: اطلاعات در مورد جهان و سرگرمی های جالب است. کارتون، قوانین رفتاری در جامعه (احترام به بزرگسالان، کار گروهی و ...) را به کودکان آموزش می دهد. دایره ی واژگان را در آن ها تقویت می کند. (کودک می تواند در حین تماشای کارتون به زبان خارجی به آن زبان تسلط پیدا کند). همچنین کارتون کمک به کشف جهان و محیط پیرامون کودکان می کند. بسیاری از شخصیت های کارتونی، شخصیت های زندگی سالم، دارای ویژگی های مثبت بسیاری هستند و کودکان اغلب از قهرمانان خود تقلید می کنند.

تأثیر منفی: تحقیقات بیشتری برای روشن شدن تأثیرات منفی کارتون بر رفتار کودکان انجام شده است. دانشمندان عمدتاً آسیب های سلامتی، رفتار خشن و علائم جنسی را تشخیص می دهند. کودکانی که کارتون های خشن تماشا می کنند پرخاشگر، نافرمان، بی رحم و عصبانی می شوند. کارتون ها به رشد تخیل کودکان کمک می کنند اما تأثیر منفی آن ممکن است این باشد که کودکان می توانند برای مدت طولانی در دنیای خیال باقی بمانند.  


دوران کودکی و نقش کارتون در شکل گیری فرهنگ اجتماعی 

دوران کودکی یک فرد با توجه به شرایط جامعه ی او شکل می گیرد. با این حال دوران کودکی، امروزه مبتنی بر فناوری است. عصر جدید به شدت تحت تأثیر وسایل ارتباطی فراگیر قرار گرفته است. تلویزیون نقش مهمی در بیان فرهنگ یک جامعه دارد. توجه کودکان را با استفاده از دنیای چند رنگی و متحرک، محرک های دیداری و شنیداری و همچنین طیف گسترده ای از داستان ها جلب می کند. علاوه بر این، کارتون ها فضای جذاب و مناسبی برای ارائه ی فرهنگ یک جامعه به کودکان فراهم می کنند. همچنین، کارتون ها، به کودکان اجازه می دهند دنیای رویایی خود را غنی کنند و دایره لغات خود را بهبود بخشند. و بازی های جدید یاد بگیرند. سپس این تحولات در رفتارها ی کودکان انعکاس می یابد و به رفتارهای دائمی تبدیل می شود. این به نوبه ی خود باعث می شود که بچه ها زبان و سنت های رفتاری، ارزش های فرهنگی و اخلاقی یک جامعه را از طریق کارتون ها و کاریکاتورها فراگیرند. 

کارتون ها به عنوان عوامل مهم انتقال فرهنگی، حوزه های آموزنده ای هستند. این که هر فیلم کارتونی تا چه اندازه و چگونه ارزش های فرهنگی کشور خود را ارائه می دهد، اهمیت بسیاری دارد. مواردی از جمله: روابط خانوادگی و امور اجتماعی، لباس های سنتی، وعده های غذایی خاص یک فرهنگ، استفاده از زبان، نشانه ها و آیین های ملی، نمادها و آیین های اجتماعی و مذهبی و آوازها و رقص ها از طریق فیلم های کارتونی به عنوان یک منبع جذاب و مورد علاقه ی کودکان آموزش داده می شود. 

                              

برخی از موارد تأثیر گذار کارتون در کودکان 

مفهوم خانواده

مفهوم خانواده به عنوان یکی از اساسی ترین نهادهای یک جامعه است. در برخی از کارتون ها، روابط خانوادگی به ارتباط بین مادر، پدر و فرزندان محدود نمی شوند. برعکس، این خانواده شامل پدربزرگ و مادربزرگ هم می شود که به طور کلی یک خانواده گسترده را با پیوندهای خانوادگی قوی به تصویر می کشد. با تماشای این کارتون ها مفهوم خانواده در ذهن کودکان شکل می گیرد. 

لباس سنتی

لباس های سنتی از جمله عناصر کلیدی هستند که فرهنگ یک کشور را منعکس می کنند. تقریباً در هر کشوری لباس ها و رنگ های مورد استفاده در لباس زنان و مردان نیز موازی با شرایط زندگی ملت ها هستند، علاوه بر این اطلاعاتی در مورد ساختار اجتماعی ارائه می دهد. بنابراین نمایش طراحی لباس و رنگ های مورد استفاده در آن از طریق کارتون به عنوان یک تریبون بین المللی نمایش داده می شود و این طراحی لباس و نوع پوشش کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. به عنوان مثال پس از گذشت چند سال از پخش برخی از کارتون ها هنوز لباس شخصیت های کارتون ها در اسباب بازی فروشی ها پیدا می شود.

غذای ویژه فرهنگ

 غذاهای سنتی یکی دیگر از اجزای کلیدی فرهنگ را تشکیل می دهند. طیف گسترده ای از وعده های غذایی، از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. استفاده از این غذاها در کارتون ها به کودک کمک می کند که با غذاهای سنتی موجود در فرهنگ جامعه آشنا شوند. حتی فرصتی است که چگونگی تهیه ی این غذاها را ببینند و بیاموزند. به این ترتیب کودکان را به مصرف این غذاها تحریک می کند. همچنین کودکانی که از غذا خوردن امتناع می کنند، تمایل آنها به غذا خوردن افزایش می یابد. این کارتون ها از هر فرصتی برای تأکید بر اهمیت غذا خوردن استفاده می کنند. 


نتیجه

تحقیقات بیان می کنند که کودکان بیشتر از اینکه از منابع سنتی بیاموزند جذب کارتون می شوند که دلیل اصلی آن سناریوهای کارتونی، جلوه های سمعی و بصری و تصاویر رنگی است. دانشمندان ثابت کرده‌اند که کودکان نه تنها از کارتون‌ها یاد می‌گیرند، بلکه رفتار شخصیت‌های کارتونی را به دلیل توانایی‌های شناختی‌شان حفظ و تقلید می‌کنند. بنابراین تماشا و ارتباط برقرار کردن با کارتون هایی که بتوانند شیوه های درست و مناسب زندگی و جامعه را به کودکان بیاموزند بسیار اهمیت دارد.